Odważyłem się napisać o wrzesińskiej kolejce gdyż zachęcił mnie do tego Mistrz tematyki kolejowej w Polsce a zarazem mój Autorytet w dziedzinie „wąskich torów” i autor licznych książek – Pan Bogdan Pokropiński.
A oto jeszcze jedno „usprawiedliwienie” pomysłu by pisać o „mojej” kolejce. Licząc tylko lata 1956-1960 ( do 1 czerwca 1960 r. czyli do dnia zdania matury we wrzesińskim liceum), przejechałem w różnych wagonach kolejki ponad 36 000 km , co zajęło mi w sumie… cztery miesiące. Czytelników może dziwić dający się zapewne dostrzec mój sentyment do wrzesińskiej kolejki i do jej wąskotorowego taboru. Lokomotywa „na węgiel, jeżdżąca z dymem” była pierwszą maszyną ujrzaną w życiu – dopiero później zobaczyłem samolot. Stąd kolejka wąskotorowa i lotnictwo to moje dwie szczególnie uporczywe i odporne na upływ czasu fascynacje a przy tym bardzo odległe zarówno od mojego wykształcenia jak i zawodu.
Szczególnie bliska jest mi ta kolejka, która kursowała do 1957 roku po torze o szerokości 600 mm . Pozostał po niej tylko jedyny, jeżdżący jeszcze okresowo na pałuckim szlaku ze Żnina do Gąsawy, zakupiony we Wrześni w 1938 roku parowóz oznaczony obecnie Px38-805. Jednak po przebudowie podczas napraw w 1953 roku, jego wygląd odbiega znacznie od stanu, w jakim trafił na szlak Września-Pyzdry. Trudno szukać pozostałych parowozów i wagonów z wrzesińskiej kolejki wśród eksponatów muzealnych. Zamiast do muzeum w Wenecji trafiły na złom ale udało mi się odtworzyć ich sylwetki. W oparciu o uzyskane w Monachium rysunki fabryczne parowozów zakupionych dla kolejki wrzesińskiej w 1898 i w 1904 roku w tamtejszej Locomotivfabrik Krauss & Comp. mogłem wykonać ich rysunki oraz pokazać Czytelnikom nieznane dotąd sylwetki tych pierwszych wrzesińskich lokomotyw. Kilka zachowanych fotografii z tego okresu jest cenną rzadkością.
Długo wahałem się i brakowało mi odwagi, by do opisu kolejki dołączyć zapamiętane zdarzenia z „tamtych lat” składające się na kolejkowe klimaty. Złożyły się na nie rozmaite ciekawe widoki przesuwające się za oknami wagonów – dostrzegane między parą a dymem. Podczas ponad lub prawie półtoragodzinnej jazdy do Wrześni lub w drodze powrotnej do Pyzdr wagon kolejki był miejscem rozmaitych rozmów o aktualnych i dawnych wydarzeniach, które warto dziś przywołać z pamięci.
Kolejka kursująca przez Borzykowo torem biegnącym przez całą wieś tuż przy drodze nazwanej później ulicą Wrzesińską , w pobliżu wiejskich domostw na swój sposób odmierzała czas – przynajmniej sześć razy podczas doby. Zapytani o godzinę przypadkowo napotkani mieszkańcy Borzykowa odpowiadali niekiedy : „dokładnie nie powiem – ale kolejka już jakiś czas temu szła z powrotem…”
Kolejka również czegoś uczyła. Dziś jej już nie ma ale moje spostrzeżenie z lat funkcjonowania kolejki przejeżdżającej pod oknami mojego domu , że „najwięcej hałasu robią puste wagony” pozostaje wciąż aktualne i …dotyczy nie tylko wagonów.
Lechosław Musiałkowski